Chùa Hoa Yên còn có nhiều tên gọi khác nhau như: Chùa Cả, Chùa Chính, Chùa Yên Tử. Chùa Hoa Yên nằm trên một vùng đất địa linh thế đất tựa đầu rồng.
Lịch sử chùa Hoa Yên
Hơn 700 năm về trước, chùa Hoa Yên mới đầu chỉ là một Am nhỏ với tên gọi là Vân Yên, là nơi Đệ Nhất Tổ Trúc Lâm Điều Ngự Giác hoàng Trần Nhân Tông tu hành giảng đạo. Trải qua gần 700 năm sau đó chùa ngày càng được trùng tu xây dựng nguy nga, tráng lệ đó là trong thời của Đệ Nhị Tổ Pháp Loa.
Năm 1317, Đệ Tam Tổ Huyền Quang được Đệ Nhị Tổ Pháp Loa truyền Y – bát, Tâm Kệ của Điều Ngự và về trụ trì chùa Vân Yên. Hơn một trăm năm sau, Khi Vua Lê Thánh Tông về đây vãng cảnh chùa, thấy cảnh sắc tốt tươi, muôn hoa đua nở, nhà Vua đã đổi tên chùa Vân Yên thành chùa Hoa Yên.
Kiến trúc chùa Hoa Yên
Chùa Hoa Yên xưa có quy mô to lớn, có Lầu Trống, Lầu Chuông, Viện Phù Đồ, Nhà dưỡng Tăng, Ni, Nhà giảng đạo...
Chùa đã được trùng tu lại nhiều lần. Năm 2002, Hoa Yên đã được xây dựng lại trên nền chùa thời Trần, có Tiền Đường, Hậu Cung, có Tả vu Lầu Chuông, Hữu vu Lầu Trống, phía sau Hậu Cung là nhà thờ Tổ, tạo nên không gian kiến trúc kiểu “Nội công, ngoại quốc”. Năm 1317, Đệ Tam Tổ Huyền Quang được Đệ Nhị Tổ Pháp Loa truyền Y – bát, Tâm Kệ của Điều Ngự và về trụ trì chùa Vân Yên. Hơn một trăm năm sau, Khi Vua Lê Thánh Tông về đây vãng cảnh chùa, thấy cảnh sắc tốt tươi, muôn hoa đua nở, nhà Vua đã đổi tên chùa Vân Yên thành chùa Hoa Yên.
Hình dáng kiến trúc chùa mang đậm nét văn hoá kiến trúc chùa thời Lý, Trần. Chùa có kết cấu hình chữ "Công", được làm bằng gỗ lim, mái lợp ngói mũi hài kép, riềm bò nóc trang trí hình hoa thị, có hai con Rồng miệng há to ngậm hai đầu bờ nóc bờm giống sóng nước vân mây uốn cong lên mềm mại, dưới đầu Rồng là đôi Uyên ương. Vì ruồi trang trí hình hổ phù cách điệu. Hệ thống cánh cửa bức bàn để mộc trơn không trang trí. Nền chùa cao hơn sân và được kết cấu bậc tam cấp bằng đá, hai bên lan can đặt hai con Rồng đá mang phong cách kiến trúc thời Trần, tạo nên sự tôn nghiêm của ngôi chùa. Không gian kiến trúc hài hoà với cảnh sắc thiên nhiên tươi tốt. Phía trước chùa là ba cây Đại cổ kính trên 700 năm tuổi, thân cây gồ ghề, rêu phong, cành lá xum xuê, trông tựa như hàng nghìn bàn tay dâng những bông hoa trắng ngà thơm ngát, cúng Chư Phật mười phương và Phật Tổ Trúc Lâm.
Ở bên phải, bên trái sân chùa là hai cây Sung cổ có những chùm quả xanh, đỏ đan xen chi chít thân cành. Theo dân gian truyền lại, quả Sung, quả Vả trong rừng là món ăn chay của các Thiền sư tu hành ở Yên Tử.
Tượng thờ trong chùa
Tượng thờ trong chùa được bài trí theo chùa Việt và Phật giáo Đại thừa. Tiền Đường: bên trái là Đức Chúa Ông, Hộ pháp Khuyến Thiện, bên phải là Thánh Tăng, Hộ pháp Trừng Ác, Quan Âm Nam Hải. Chính Điện có tam cấp thờ: cấp trên cùng là bộ tượng Tam Thế Phật gồm: Phật quá khứ; Phật hiện tại; Phật vị lai. cấp thứ hai là bộ tượng Đức Phật Thích Ca thành đạo còn được gọi là Phật Thế Tôn hoặc Phật Niêm Hoa vì tay phải cầm bông hoa Sen giơ lên thay việc thuyết pháp bằng lời, hai bên là hai đệ tử Ma Ha Ca Diếp dáng già nua và A Nan Đà dáng trẻ. Cấp thứ ba là Toà Cửu Long. Góc bên trái hậu cung là tượng Địa Tạng Bồ Tát, góc bên phải là tượng Quan Âm Chuẩn Đề .
Nhà thờ Tổ gồm 7 gian, bài trí tượng thờ 5 gian, 2 gian để đồ thờ và tế khí. Chính giữa thờ Tam Tổ Trúc Lâm và Tượng Trần Nhân Tông nhập Niết bàn và tượng Bảo Sái đệ tử của Ngài. Tiếp theo, bên trái thờ Tam Vương : Ngọc Hoàng ở giữa, Nam Tào, Bắc Đẩu ở hai bên, Ban thờ Đức Thánh Trần và hai Thị giả. Bên phải, ban thờ Tam Toà Thánh Mẫu gồm: Mẫu Thiên, Mẫu Địa, Mẫu Thoải và các Thị giả, tiếp bên phải là ban thờ Chúa Thượng Ngàn và hai Thị giả.
Hiện nay, chùa Hoa Yên có 39 pho tượng trong đó có một pho tượng Quan Âm Nam Hải có niên đại vào cuối thế kỷ XIX, còn lại đều là những pho tượng mới được đưa vào thờ năm 2002, khi Khánh thành chùa. Có một số hiện vật tiêu biểu có niên đại thời Trần, Lê như Bia đá Hậu Phật dựng vào thời Lê niên hiệu Bảo Thái năm thứ (1723) và hai con Sấu đá thời Trần đặt trước Bia hậu Phật tại sân trước bên trái chùa Hoa Yên. Bia do các quan viên đứng đầu coi giữ các xã Nam Mẫu, Trung Lương, Nội Hoàng dựng lên để ghi công đức của bà Vũ Thị Phương hiệu Diệu Trinh cùng phu quân của bà là họ Đoàn tên chữ là Chính Trực, ngụ tại phường Diên Hưng, huyện Thọ Xương, phủ Phụng Thiên trên Kinh Đô, đã cung tiến ruộng đất cho Tam Bảo và tôn bà làm Hậu Phật ở ngôi Nhân thần để đời đời không quên đèn nhang thờ cúng. Thân Bia hình chữ nhật, phía trên hình bán nguyệt, mặt trước của Bia chạm khắc ba vị Thiền sư toạ trên đài sen, đó chính là Đệ Nhất Tổ Trần Nhân Tông ở trên, Đệ Nhị Tổ Pháp Loa và Đệ Tam Tổ Huyền Quang ở hai bên dưới. Mặt sau của Bia, ở trên khắc trang trí đôi Rồng chầu Nguyệt. Phần diềm Bia trang trí hoa văn lá dây mềm mại. Phía trước sân chùa có Bia đá hình trụ vuông có tên là: "Hoa Yên Tự Bi" có niên đại vào thời Lê.
Các khung cảnh khác bên cạnh chùa Hoa Yên
Từ chùa Hoa Yên, đi về bên phải khoảng 200m tới thác Ngự Dội, Am Thiền Định, Đường Tùng, Vách núi thạch thảo, rồi tới Thác Vàng. Đi về bên trái khoảng 200m tới chùa Một Mái thượng sơn lên chùa Bảo Sái, chùa Vân Tiêu rồi lên An Kỳ Sinh, Bảo tượng Phật Hoàng Trần Nhân Tông và tới chùa Đồng hoặc đi theo sườn núi qua Nhà ga Cáp treo 3 để tới Am Diêm, Am Hoa, Thác Bạc và Am Dược, thăm những dấu tích của Thiền Phái Trúc Lâm và thưởng ngoạn cảnh sắc thiên nhiên tươi đẹp của núi rừng Yên Tử.
Cùng đi du lịch Yên Tử để thưởng thức và tham quan chùa Hoa Yên này nhé. Để đến du lịch Yên Tử bạn cũng cần phải sắm cho mình những hành trang để an toàn và có chuyến du lịch tuyệt vời nhất. Bạn hãy tham khảo thêm bài viết này của chúng tôi: Kinh nghiệm du lịch Yên Tử.
